جامعه ای داریم صفر و صدی، دو قطبی، که یا سیاه می بیند و یا سپید. در چنین جامعه ای هیچ عددی بین صفر و صد وجود ندارد و هیچ طیفی از نور، میان سپید و سیاه.

آدم ها را یا حقیر می پنداریم و یا چنان بزرگ می کنیم که حتی شهامت عیب یابی از آنها نیز از ما سلب می شود. بُت سازی در حدّ اعلا. در چنین جامعه ای کسی حق انتقاد از بُت و یا بالعکس، برشمردن محسّناتِ انسانی تحقیر شده را ندارد.

انسان ها مجموعه ای هستند از نقاط ضعف و قوّت. یعنی یکی از نود و نُه عددِ بین صفر وصد، یعنی یکی از طیف های رنگ بینِ سیاه و سپید، که نه سیاه است و نه سپید. چنین خصوصیتی بدون استثناء در همۀ آدمیان مشترک است.

استاد محمّد رضا شجریان نیز، مانند دیگر انسان ها، دارِ فانی را وداع گفت، و چه وداعِ تلخی، که در تحریر موسیقی سنّتی ما بی همتا بود و یگانه، تنها می توان همایون را در آینده ای نه چندان نزدیک، امیدوار بود به گذشتن از مرزهای پدر.

طی یکی دو هفتۀ گذشته نوشتارها و شعرهای زیادی در وصف ایشان نوشته و سروده شد، که استحقاق آن را نیز داشت. امّا از طرف دیگر، به گونه ای خزنده، چند نوشتار نیز بر علیه او منتشر گردید. نوشتارهایی که بیشتر رنگ و بویِ زندگی خصوصی وی را داشت. ضمن تقبیح چنین عملی (برشمردن و انتشار موارد و وقایع زندگی خصوصی افراد پس از مرگ آنان، که نیستند تا از خود دفاع کنند ولاجَرَم برشمارنده پیروز ماجراست)، باید پذیرفت که او نیز مانند دیگر انسان ها واجد نقاط ضعف و قوّت بود. طیفی از رنگ بود میان سیاه و سپید( گرچه کفّۀ سپیدی آن سنگین تر می نُمود). نگاهی عمیق بر نوشتارهای اخیر، نشان دهندۀ فرآیند بُت سازی از استاد شجریان است. کاری است بسیار نابجا و اجحاف در حق این بزرگ استاد موسیقی اصیل ایران، چرا که سرانجامِ هر بُتی شکنندگی آن است. شجریان را نباید شکست. او اسطورۀ موسیقی ملّی ماست. امّا با چنین فرآیند بُت سازی می توان آیندۀ او را نیز پیش بینی کرد( که صمیمانه امیدوارم چنین نشود).

گرچه بُت سازی و در پیِ آن بُت شکنی در این کشور پیشینه ای دیرینه دارد، امّا نباید شجریان را در قلبِ چنین فرآیندی قرار داد. او را نشکنیم، نقطۀ امّید وتجمّع ملّتی ست که سالیانی دراز متحمّل رنج بوده و هست. شکستن او به زیان مخالفینِ چنین ظلمی ست و سبب پریشانی و پراکندگی مجدّدِ آنان.

مُرده ای کآن را عزیز دارند و بر آن تدبیر کنند، به از آن باشد که ذلیل دارند و تکفیر کنند.

با رعایتِ اعتدال، سعی در نگه داریِ اسطوره هایِ ملّیِ خود نمائیم.

16/Oct/2020

Sartrouville