تکنولوژی-اینترنت! آزادی یا محدودیت؟

زودگذر
ژانویه 15, 2016
زندگی
فوریه 15, 2016

تکنولوژی-اینترنت! آزادی یا محدودیت؟

تکنولوژی -- اینترنت – آزادی یا محدودیت

اینترنت گرچه در دهۀ 1960 توسط ارتش ایالات متحده برای مقاصد نظامی ابداع شد اما کاربرد عمومی و جهان شُمول آن باز می گردد به اواسط دهه 1990 .

اینترنت طی حدود 25 سال گذشته، گسترش فراوانی یافت به گونه ای که به نوعی گسترده ترین اختراع و پروژۀ تاریخ بشری لقب گرفت. با گذشت بیش از دو دهه، سهولت و سرعت دسترسی به اطلاعات به قدری و به گونه ای سرسام آورافزایش یافت که هم اکنون با فشردن چند دکمه می توان هرگونه اطلاعاتی اعم از تجاری، سیاسی، علمی، اجتماعی، بهداشتی، پزشکی، مهندسی و…… در عرض چند ثانیه بدست آورد. کاری که تا قبل از آن شاید روزها، هفته ها وحتی ماهها و سالها بطول می انجامید و برخی اوقات نیز ناممکن می نمود. سرعت رشد اینترنت چنان بوده که اکنون کمتر کسی نیازمند مراجعه به کتابخانه های عمومی و حتی دانشگاهی است و با ادامۀ روند فعلی می توان پیش بینی کرد که طی سال های آتی کتابخانه ها به گورستان های کتاب تبدیل شوند. نامه هایی که هر یک به تنهایی چند یا چندین روز برای رسیدن به مقصد و به دست گیرنده در راه بود اکنون در همان لحظۀ اتمام به دست گیرنده می رسد و روزانه می توان صدها و حتی هزاران نامه به مقاصد و گیرنده های مختلف ارسال کرد و پاسخ آن را نیز دریافت نمود.
تکنولوژی موبایل نیز، اگرچه فی نفسه تلفن همراه تلقی می شود اما با به بازار آمدن تلفن های همراه هوشمند، قابلیت اتصال به اینترنت و به طریق اولی استفاده از تکنولوژی اینترنت همزمان با جابه جایی فرد، میسّر شد و بر سرعت تبادل اطلاعات درحد بسیار زیادی افزود. اکنون دیگر نیازی به حضور درمکانی خاص برای ارسال یا دریافت اطلاعات و ارسال یا دریافت نامه نیست و در حقیقت گذر زمان به طرز عجیب و معجزه آسایی برای بشر به سمت صفر میل می کند.

مرزهای فیزیکی رنگ باخته و جهانی شدن به طرز شگفت انگیزی در حال محقّق شدن است. گرچه این عبارت بیشتر مورد استفادۀ سیاستمداران و دولتمردان است اما در نفس، پدیده ای است تکنولوژیک، فرهنگی و اقتصادی.

اما این دست آورد های تکنولوژیک، گرچه میلیاردها انسان کره خاکی را بدون حضور فیزیکی به هم مرتبط می کند، واجد پارادوکسی است آزار دهنده. از طرفی ابزاری است بسیار مفید برای تبادل اطلاعات و از طرف دیگر نیز ابزاری است بسیار مفید برای دولت ها به جهت کنترل شهروندان. اکنون بسیاری از دولت های صاحب تکنولوژی پیشرفته، از این وسیله برای کسب اطلاعات محرمانۀ شهروندان وحتی جاسوسی استفاده می کنند. نمونۀ آن رسوایی کنترل تلفن های سران کشورهای مختلف توسط سازمان اطلاعاتی آمریکا است که حتی تلفن آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز مدتها مورد شُنود قرار گرفته بود و تا قضیه از جانب فردی خاص افشاء نشد هیچکس متوجۀ جریان نشده بود. خطری که حریم خصوصی افراد را تهدید می کند به یکی از مباحث جدّی روز بدل شده است. احساس امنیت ازکاربران اینترنت و تلفن های همراه هوشمند گرفته شده و دولت ها دیگر نیازی به مجوّزهای خاص برای ورود فیزیکی به حریم خصوصی افراد ندارند و به عبارتی کنترل تمامی شهروندان به صورتی نامحسوس و کاملا متمرکز و بدون نقص انجام می شود. از اطلاعات شناسنامه ای و فردی تا فعالیت های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تا حتی حساب های به اصطلاح محرمانۀ بانکی نیزدر اختیار دولت ها قرار دارد. در حقیقت، به موازات دسترسی آزاد و سریع شهروندان به هرگونه اطلاعات، خود نیز به گونه ای کاملا غیر محسوس اما دقیق تحت کنترل قرار می گیرند و در این مورد حتی فعالیت های اینترنتی آنان و اینکه از چه سایت هایی بازدید کرده اند و با چه کسانی ارتباط دارند نیز به بهانه مبارزه با تروریسم تحت کنترل قرار دارد. از طرفی دولت ها سعی در کنترل شهروندان دارند و از طرف دیگر شهروندان سعی در فریب اطلاعاتی دولت ها و اینگونه است که اینترنت تبدیل به صحنه کارزار دولت ها و ملت ها شده است. این کارزار در کشورهای جهان سوم علنی و برای جهان اولی ها غیر علنی است. دولت های دیکتاتور مآبِ جهان سوم از این ابزار برای شناسایی و سرکوب ناراضیان نخبه استفاده می کنند و جهان اولی ها نیز برای کنترل امنیت داخلی و بین المللی. اما آنچه که کاملا مشخص است برتری بی چون چرای دولت ها در این کارزار اطلاعاتی است چرا که مرکز کنترل کلیۀ تبادلات اطلاعاتی را دردست دارند. اما این برتری دلیلی بر پیروزی نیست چرا که هرگونه رسوایی سیاسی، اقتصادی و …. به سرعت و در همان لحظه در شبکه جهانی اینترنت منتشر شده و افکار عمومی جهانیان را به خود معطوف می نماید. نمونۀ بارز آن کودتای انتخاباتی سال 2009 ایران و سرکوب های بی رحمانۀ پس از آن بود که به سرعت در تمامی جهان منتشر شد و انتشار خبر کشته شدن کسانی مثل ندا آقا سلطان ، سهراب اعرابی و …. در صدر اخبار جهان قرار گرفت و چنان بازتاب یافت که سبب همراهی و همدلی و اتحاد ملل و دولت های جهان با معترضین گشت وهمچنین مسبّب بروز تنش درون حاکمیت و در حالت انفعالی قرار گرفتن آن در صحنۀ سیاست جهانی شد. کشته شدن حدود صد نفر به واسطۀ وجود تکنولوژی ارتباطی بازتاب جهانی یافت، در حالی که اعدام دسته جمعی و کشتار هزاران نفر پیش از پیدایش اینترنت، تا سال ها از دید جهانیان مخفی ماند. نمونۀ دیگر آن حمله تروریستی به مجلۀ طنز شارلی هبدو در پاریس است که به فاصلۀ چند دقیقه به لطف ارتباطات تکنولوژیک، بازتاب گستردۀ جهانی یافت و واکنش حیرت انگیز جهانیان را علیه تروریسم به دنبال داشت. از طرف دیگر، برخی سران دولت ها و اعضای کابینه آنان با عضویت در شبکه های اجتماعی امکان دسترسی به آرا و عقاید مردم را بیش از پیش بدست آورده اند و همچنین نظریات خود را مستقیما با مردم در شبکه های اجتماعی در میان می گذارند که می توان آن را نوع جدیدی از ارتباطات مردمی و بی واسطه دانست.

اما بزرگترین وجه منفیِ تکنولوژیِ اینترنت، کنترل روزافزون دولت هاست بر توده های مردم. مردمی که از صبح تا غروب مشغول کار و کسب درآمد برای رفاه و آسایش بیشتر اَند. ربات هایی تحت کنترل نامحسوس کامل دولت ها، از سرعت در رانندگی تا نحوۀ زندگی. در حقیقت اقتصاد خانواده ها نیز تحت کنترل کامل دولت ها قرار خواهد گرفت. البته اکنون نیز چنین کنترلی تا حدی اِعمال می شود. هیچ کس نمی تواند از محدودۀ تعیین شده توسط بانک ها بیشتر خرج کند. در حقیقت هم اکنون نیز شما صاحب تمامی موجودی حساب های خود در بانک ها نیستید. نمی توانید تمامی موجودی را یکجا از بانک خارج کنید و یا از حدی بیشتر خرید کنید. با ادامۀ چنین رَوَندی، که هر روز شتاب بیشتری به خود می گیرد، در آینده ای نه چندان دور، پول نقد از دور خارج خواهد شد و بدین طریق تمامیِ عملیاتِ اقتصادیِ شهروندان تحت کنترل کامل بانک ها و دولت ها قرار خواهد گرفت. مردم حاصل کار خود را به صورت کالا و از طریق خرید از فروشگاهها دریافت خواهند کرد.

چنین فرآیندی سبب تقسیم جامعه به دو گروه کاملا مجزّا خواهد شد.

گروهی که سر به گریبان دارند، در شهرهای بزرگ و کوچک زندگی کرده و مانند ربات صبح تا شب کار می کنند و بر اساس برنامه های تعیین شده زندگی و سفر خود را تنظیم می نمایند.

گروهی نیز، که اینان را روشنفکرانِ حقیقیِ زمان می نامم، در مخالفت با سیاست های کنترلی که مغایر و محدود کنندۀ آزادی های اساسی انسان است با دولت ها به مبارزه برخاسته و سرانجامِ این تقابل خروج آنان از شهرهای بزرگ و تشکیل دهکده هایی کوچک خارج از محدودۀ نیاز به بانک ها و عملیاتِ بانکیِ دولتی برای زندگی و داد و ستد خواهد بود. روشنفکران و آزادیخواهانی که در زمین هایی کوچک یا بزرگ تمامیِ مایحتاج خود را به تنهایی و یا از یکدیگر تهیه کرده و تن به کنترل خفّت بارِ بانک ها و دولت ها نمی دهند.

ناگفته پیداست که استفاده یا سوء استفاده از این پدیدۀ تکنولوژیک برای هر یک از طرفین این منازعه میسّر است اما مهمتر، ره آورد این پدیدۀ بی نظیر است که همانا نزدیک شدن فرهنگ ها و از میان برداشته شدن فاصله ها به واسطۀ شناسایی بیشتر فرهنگی بین مردمان کشورهای مختلف جهان است.